مطالعه هیدرولیک جریان و مدلسازی در رودخانه های فصلی با استفاده از mike 11 مطالعه موردی: رودخانه خشک شیراز

ویژگی های خاص هیدرولوژیکی و فیزیولوژیکی در حوضه های آبریز در مناطق خشک و نیمه خشک باعث به وجود آمدن جریانهایی با ویژگی های متفاوت هیدرولیکی در این نواحی شده است. در این مناطق رودخانه ها در اغلب فصول سال خشک می باشند و در فصول پر باران محل جمع آوری و انتقال سیلاب های حوضه آبریز خود قرار می گیرند. شدت بارش و نحوه توزیع بارش به همراه ویژگی های مورفولوژیکی حوضه آبریز از جمله کمبود پوشش گیاهی در این مناطق باعث تولید روانابهایی با هیدروگرافهای متفاوت می شود. هیدروگرافهایی با زمان پایه کوتاه و قله های تیز که سیلاب های وحشیرا به وجود می آورند. بعلاوه عدم وجود جریان پایه در رودخانه های فصلی باعث می شود ماهیت هیدروگراف بالادست و پایین دست به علت نفوذ حجمی از آب از بستر و کناره های رودخانه کاملا متفاوت باشد. میزان تلفات انتقال از بستر رودخانه های فصلی به عنوان بارزترین ویژگی این رودخانه ها در این مطالعه محاسبه می شود و تاثیرات آن بر ویژکی زمانی هیدروگرافها مورد بررسی قرار می گیرد. در این راستا سیستم رودخانه خشک شیراز که یک رودخانه فصلی می باشد و از به هم پیوستن دو شاخه شرقی و غربی به وجود آمده است، انتخاب شده و با استفاده از مدل کامپیوتری mike11روندیابی سیل در این رودخانه انجام می شود. به منظور پوشش دادن تلفات انتقال، مدل نسبت به ضرائب مانینگ و نشت کالیبره می شود. صحت سنجی انجام شده با استفاده از تابع آماری حداقل مجموع مربعات خطا نتایج رضایت بخشی را به دنبال داشت و به علت وجود سازه های پل، مدلسازی رودخانه با درنظر گرفتن 2 سناریو صورت گرفت: 1- مدلسازی در رودخانه بدون درنظر گرفتن پلها 2- مدلسازی در رودخانه با درنظر گرفتن پلها. پس از انجام شبیه سازی، هیدروگرافهای پیش بینی شده در انتهای شاخه های رودخانه تولید شدند و حجم تلفات انتقال به روش سمپسون محاسبه شد. نتایج محاسبات برای دوره های بازگشت مختلف نشان داد که حجم قابل توجهی از جریان از بستر رودخانه نفوذ می کند که برای دوره بازگشت 5 سال مقدار آن به 20 درصد حجم کل سیلاب می رسد. بعلاوه وجود پلها باعث افزایش چشم گیری در میزان تلفات انتقال می شوند که مقدار آن بهm^3 190000 در دوره بازگشت 100 سال می رسد. بررسی هیدروگرافهای پیش بینی شده توسط مدل نشان می دهد که تلفات انتقال باعث کاهش شدید زمان پایه در هیدروگرافها می شود، این در حالی است که تلفات انتقال زمان رسیدن به دبی پیک را تغییر نمی دهد. بعلاوه در سناریو دوم زمان پایه افزایش می یابد و پلها زمان رسیدن به دبی پیک را افزایش می دهند. واژه های کلیدی: رودخانه های فصلی، mike11، تلفات انتقال، زمان پایه، زمان پیک